Πλάτων και Αριστοτέλης, δάσκαλος και μαθητής. Ακαδημία και λύκειο. Από τη μια ο κόσμος της διαλεκτικής, από την άλλη η ορθολογική θεώρηση των πραγμάτων. Φιλοσοφικοί δρόμοι φαινομενικά παράλληλοι, που όμως τελικά τέμνονται. Τα ίχνη της σύνθεσης πλατωνισμού και αριστοτελισμού στα κείμενα των εκπροσώπων του νεοπλατωνισμού διερευνά ο Χρήστος Τερέζης στο βιβλίο του «Πλάτων - Αριστοτέλης: Προς μία συμφιλίωση- Ανιχνεύσεις στον ύστερο νεοπλατωνισμό», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Ζήτρος».
Ο συγγραφέας είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Η θητεία του στο νεοπλατωνικό στοχασμό καλύπτει διάστημα 28 ετών. Οπως σημειώνει ο ίδιος στο εισαγωγικό του σημείωμα, η θητεία αυτή «ήταν μία πορεία εκπλήξεων και προσωπικών εσωτερικών αναδιατάξεων, οι οποίες προέκυψαν από τις διαπιστώσεις αναφορικά με τη συνάντηση του ορθολογικού με το μυστηριακό, της επιστημονικής φιλοσοφίας με τη χαώδη για τον αποφατισμό της θεολογία».
Στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, τους δύο κορυφαίους εκπροσώπους της αρχαίας ελληνικής σκέψης, θεμελιώνεται η συγκρότηση της δυτικής μεταφυσικής. Το έργο τους, όπως διασώθηκε, διαμόρφωσε διαφορετικές φιλοσοφικές σχολές που φάνηκε να βρίσκονται σε αντιπαράθεση. Ομως μέσα από προσεκτικές ανιχνεύσεις, η ιστορία της φιλοσοφίας είναι σε θέση να ανακαλύψει τους κοινούς τόπους τους, που δεν είναι άλλοι, όπως σημειώνει ο Χ. Τερέζης «από την αγωνία τους για το αληθεύειν».
O όρος νεοπλατωνισμός χρησιμοποιείται από την ιστορία της φιλοσοφίας για να σηματοδοτήσει μια καινοτόμα χρονική περίοδο στη σκέψη και τις ιδέες του πλατωνισμού κατά την περίοδο της ύστερης αρχαιότητας (3ος - 6ος αιώνας). Η Νεοπλατωνική Σχολή Αθηνών -τελευταία περίοδος της Ακαδημίας που ίδρυσε ο Πλάτων- εμφανίστηκε στις αρχές του 5ου αιώνα. Κύριοι εκπρόσωποί της ήταν ο Αθηναίος Πλούταρχος, ο διάδοχός του Συριανός, ο σημαντικότερος των Αθηναίων νεοπλατωνιστών, ο Πρόκλος και ο Δαμάσκιος. Στα έργα των εκπροσώπων της Νεοπλατωνικής Σχολής καταγράφεται το όραμα για την κορυφαία συμφιλίωση Πλάτωνα και Αριστοτέλη.
Ο συγγραφέας του βιβλίου καταγράφει τις θεωρητικές αρχές του νεοπλατωνικού στοχασμού προκειμένου στη συνέχεια να ερευνήσει μεθοδικά κατά πόσον στα κείμενα καθενός από τους σημαντικότερους αυτούς εκπροσώπους του ύστερου νεοπλατωνισμού επιχειρείται σύνθεση πλατωνισμού - αριστοτελισμού. Εντοπίζει, για παράδειγμα, την περίπτωση του Συριανού, που αναλύει εξαντλητικά το «Μετά τα Φυσικά» του Αριστοτέλη, ενώ δεν παραλείπει να επισημάνει τις περιπτώσεις του Σιμπλίκιου και του Φιλόπονου, οι οποίοι, αν και συνεχιστές της αριστοτελικής παράδοσης, «τείνουν χείρα φιλίας», όπως γράφει, στον Πλάτωνα.
ΧΡΥΣΑ ΝΑΝΟΥ 

 *Σάββατο, 17 Σεπτεμβρίου 2011 | ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ